С(Ц)ИЕСТА СО ХУСЕИН ХАДЕИБА: Неколку работи што треба да ги знаете за имунитетот и КОВИД-19

Хусеин Хадеиба, по потекло од Босна и Херцеговина, е истражувач на Универзитетот Стенфорд во областа на имунологијата, чиј фокус на интерес е како специјализираните клетки-гласници наречени дендрични клетки ја регулираат имунолошката реакција. На една од последните С(ц)иести како гостин тој се обиде на наједноставен можен начин да објасни како функционира имунитетот, што е тоа клеточен имунитет (или имунитет на Т-клетките) и што сè треба да знаеме за нив во контекст на борбата на едно тело и на целиот свет против коронавирусот.

 

Дискусијата беше на англиски јазик и текстот што произлезе од неа, ви го пренесуваме исто на англиски:

С(Ц)ИЕСТА СО НИКОЛА СТИКОВ И БРАНИМИР ЈОВАНОВИЌ: Компетитивно и/или колаборативно образование?

Дипломата е сила, дипломата е моќ. Или, знаењето беше сила и моќ? Кај нас со години наназад дипломата се форсира и многу повеќе се посакува од знаењето. Со години сведочејќи на стрмоглавото паѓање на образованието во провалијата на превртените вредности, на сите што добро знаеме каде точно треба да лежат силата и моќта – просто ни се плаче.

Но, бидејќи самооплакувањето не води никаде, време е да се засукаат ракавите и нешто да се направи за образованието. Затоа што тоа е основата на сè – и на квалитетот на живот, и на економијата, и на напредокот – и личен, и колективен.

На последната С(ц)иеста се разговараше токму на тема образование, при што гости беа Никола Стиков и Бранимир Јовановиќ, кои и покрај различните научни позадини како инженер и економист, ги претставија своите предлози за унапредување на македонското образование, од аспект на: паталци.

Во рамки на проектот „Големата слика“ на Фондацијата „Фридрих Еберт“ тие двајца заедно со Драган Тевдовски го подготвија текстот „Кон подобро образование и наука“, кој беше појдовна точка на дискусијата, во која се вклучија дваесетина македонски научници.  

Кон подобро образование и наука

На социјалните мрежи се шокираме што образованието ни е потпросечно, но во училишните клупи наместо натпревар бараме пат до лесна петка или десетка. Во науката објавуваме трудови во предаторски списанија, а потоа се жалиме дека ниеден македонски универзитет не може да се најде во топ 500 на Шангајската листа. Во работните огласи промовираме меритократија, ама кога треба да се вработи некој со побогато CV, на сцена стапуваат непотизмот и плутократијата. Од мали нозе ги заобиколуваме правилата на игра, па не е ни чудо што потоа се сопнуваме кога ќе истрчаме на терен.

С(Ц)ИЕСТА СО ХАРИС БАБАЧИЌ И НИКОЛА ПАНОВСКИ: Не смееме да се препуштиме на стихијата на КОВИД-19

Македонија жестоко го дочека есенскиот бран на КОВИД-19 епидемијата. Иако беше долго најавуван, сепак се чини дека многу луѓе не го сфатија сериозно. Меѓу нив се и оние што го најавуваа но не преземаа соодветни превентивни мерки, а и оние што ги слушаа најавите, но уште повеќе го слушаа внатрешниот глас што им велеше дека епидемијата заврши откако се олабавија во летните денови со релаксирани мерки.

И, додека трае домашното (а и светско) првенство во пинг-понг со префрлување на вината за бројките од вториот бран, на последната научна с(ц)иеста се разговараше за тоа: каде бевме, а каде сме сега со разбирањето на КОВИД-19; како се справува светот, а како ние со вториот бран; и што можеме да направиме поинаку и подобро?

Гости на дискусијата беа Харис Бабачиќ, докторанд на Институтот Каролинска во Стокхолм, и Никола Пановски, специјалист по медицинска микробиологија и професор на Медицинскиот факултет на УКИМ.

С(Ц)ИЕСТА СО ХЕДЕР ЏОЗЕФ

Научното издаваштво се има покажано како изненадувачки отпорно во времињата на криза, но тешко е да се предвиди како ќе изгледа во светот по коронакризата. Дали научните публикации ќе бидат подостапни? Дали целиот издавачки процес ќе стане потранспарентен? 

За да ги одговори овие прашања, Канадската платформа за отворена невронаука (CONP) организираше дискусија на темата со Хедер Џозеф, извршна директорка на SPARC (Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition).

Текстот со главните поенти од дискусијата можете да го прочитате на веб-страницата на CONP: https://conp.ca/can-covid-19-change-the-publishing-industry/ 

С(Ц)ИЕСТА СО ПАНЧЕ НАУМОВ: Лабораторија „паметно“ инспирирана од природата

Кои ви се најфасцинантните карактеристики на живите суштества? Одењето на гуштерите по ѕид со неверојатна брзина? Секавичното затворање на месојадните растенија кои ги уловуваат инсектите штом ќе стапнат на нив? Менувањето на бојата на камелеонот со цел да се претопи во околината и да остане незабележан? Замислете сега материјали создадени во лабораторија кои ќе се однесуваат исто така. За поголемиот дел од нас ова останува само во фантазијата, меѓутоа постојат луѓе, научници, кои се посветени и професионално работат за тоа да стане реалност.

Д-р Панче Наумов е професор на Универзитетот Њујорк, огранок во Абу Даби, и истражувач од областа на науката на материјалите, кој води своја лабораторија во рамки на универзитетот. Откако дипломирал хемија на УКИМ, па докторирал на Институтот за Технологија во Токио и работел на Универзитетите во Осака и Кјото, веќе девет години е стациониран во Обединетите Арапски Емирати, каде што оваа година ја добил и почесната „златна виза“, која тамошната влада ја доделува како специјален статус на истакнати научници, уметници, бизнисмени и други професионалци, кои на некој начин придонеле за државата. Воедно тој е и член на Академијата на науките на ОАЕ и еден од нејзините основачи.

С(Ц)ИЕСТА СО КОСТАДИН ГРАМАТИКОВ: Авиоиндустријата годинава лета во рикверц

Кој високо лета, ниско паѓа, а сè што лета не се јаде. Летни од среќа, ама немој и да леташ со паметот. Сепак, кој високо лета, далеку гледа. Малиов летачки вовед со поговорки кои се оставштина од памтивек, покажува дека нашиот народ отсекогаш размислувал за летањето. За жал, за поголемиот дел од населението, летањето беше само мисловна именка сè до влегувањето на „Визер“ на македонските аеродроми. За среќа, пак, токму тука се крие интересна приказна за еден наш човек кому може да му се припише дел од заслугата за доаѓањето на „Визер“ во Македонија и нашето разлетување.

Станува збор за Костадин (Дино) Граматиков. Иако има завршено маркетинг на Економскиот факултет во Скопје, а подоцна и магистерски по извршна бизнис-администрација (Executive MBA) на Женевскиот универзитет, од средината на 90-те па сè до заминувањето од Македонија, работи на полето на аналитиката и електронските комуникации. Од 2007 до 2015 година работи во „Визер“ и таму е токму во времето кога Македонија почнува преговори со оваа нискобуџетна авиокомпанија да почне да лета од Скопје. Дино моментално работи во „Инмарсат“, водечка компанија во светот за сателитска комуникација. Допирна точка со авиоиндустријата му е ви-фи интернетот во авионите и сè уште ја следи авиоиндустријата, каде што, како што кажува и самиот, го имал најинтересното работно место во животот: работел на отворање и развој на пазари на „Визер“ во ЈИЕ, го дизајнирал системот на цени и ги контролирал цените на над 20.000 летови во исто време.