Gravity - Alfonso Cuaron (2013)

Да требаше вчера да направам листа на работи кои најмногу ме нервираат во Холивуд, при врвот на листата ќе се најдеа 3Д и Сандра Булок. Но, велат дека утрото е попаметно од вечерта, па така денес морам да голтнам една голема кнедла и да признаам дека 3Д плус Сандра Булок, помножено со Алфонзо Куарон (Alfonso Cuaron), резултира со првиот долгометражен филм кој не можам да го замислам во две димензии.  Многу малку филмови досега си ја оправдале екстра цената за 3Д (Avatar, Hugo, Life of Pi), но дури и тие не губат многу без наочарите. За разлика од нив, кој не го видел Гравитација (Gravity) во 3Д, гледал друг филм.

Почетокот на Гравитација е аудиовизуелна магија која се случува еднаш во деценија. Во еден навидум непрекинат 20-минутен кадар камерата на Емануел Лубецки (Emanuel Lubezki) ни ја доловува бесконечноста на вселената, величественоста на планетата Земја гледана од 600км височина, опасноста на која се изложени двајцата астронаути Ковалски (George Clooney) и Стоун (Sandra Bullock) кога се заплиснати од бран 'ѕвездена прашина', и моќта на филмската уметност да не остави со подзината уста. Камерата прави километарски кругови играјќи си мајтап со филмските конвенции за перспектива и диегетика, а филмската историја добива уште еден ѕвезден момент.

Кога првите 20 минути ќе испишат нови страници во постоечкиот филмски речник, постои опасност дека преостанатите 70 минути ќе бидат само рециклажа на веќе виденото, приказна за астронаути изгубени во просторот и во специјални ефекти, кои херојски се трудат да се вратат дома. Но токму во овие 70 минути доаѓа до израз искуството и разновидноста на Куарон (Children of Men, Y tu Mama Tambien) во раскажување на напнати приказни. Откако не убедува дека во вселената секој е обичен смртник, па дури и George Clooney, филмот не престанува со Марфиеви сценарија, од губење на кислород, преку надчовечка борба против Њутновите закони, па се до крајно човечката борба против очајот. Можеби филмот ќе беше уште подобар ако се раскажеше во потполна тишина, без репликите на Clooney и монолозите на Bullock, но да не цепидлачиме.

Научната фантастика отсекогаш била предводник во филмската иновација. Цитирајќи иконокласти како Мелиез (Le Voyage dans la Lune), Кјубрик (2001: A Space Odyssey), па дури и Стантон (WALL-E), Куарон ги потхранува нашите детски соништа за патување во вселената и не убедува во моќта на филмското платно и натаму да ни сервира магија. Иднината на филмот можеби лежи во телевизијата, но Гравитација докажува дека филмското платно и натаму е незаменливо ако сакаме да се изгубиме во еден нов свет и во него повторно да се чувствуваме како деца.

Prisoners - Denis Villeneuve (2013)

'Затвореници' на Дени Вилнев (Denis Villeneuve) е како оперско либрето заглавено во филм ноар пакување. Филмот е збрка од случајности, претерувања, емотивни реплики и крвави сцени, зачинети со тортура, змии и окултни знаци. Ако тоа ви звучи интересно, не можам да ви замерам.

'Затвореници' започнува со грабнувањето на две девојчиња и продолжува со потрагата по нив од страна на нивните родители и намуртениот детектив Локи (Jake Gyllenhaal). Меѓу осомничените се наоѓа и повлечениот чудак Алекс (Paul Dano е специјализиран за овакви улоги), кој половина од филмот го минува затворен во импровизиран сандак и ја има незавидната улога да изгледа и детски наивен и педофилски перфиден, додека таткото Келер (Hugh Jackman) применува Шекспировски монолози и Гвантанамо методи на него.

Дени Вилнев знае да претерува во своите филмови, а тоа го покажа и со својот претходен филм, Пожари (Incendies). Гледани како метафора, филмовите се сведоштво за темнината во човечката душа. Гледани буквално, тие се смешна мешавина од фројдовска психологија и евтин хорор. 'Затвореници' е моќен и манипулативен филм, а Дени Вилнев полека но сигурно влегува во друштвото на автори како Lars Von Trier и Gaspar Noe, кои уживаат на гледачите да им сервираат психолошки torture porn.