С(Ц)ИЕСТА СО АНДРЕЈ РИСТЕСКИ: Длабокото учење е алхемија што мораме да ја разбереме

Андреј Ристески е професор на Универзитетот Карнеги Мелон (CMU) во Питсбург, Пенсилванија. По потекло од Прилеп, Андреј уште додека е во гимназија интензивно се занимава со математика и информатика. На додипломски заминува на Универзитетот Принстон, каде што останува и на докторски студии. Студира компјутерски науки, со фокус повторно на математика и информатика. Потоа оди на постдокторски студии на МИТ Универзитетот, по што доаѓа во CMU. Тука во моментов работи како професор на одделот за машинско учење, кој е прв и сè уште единствен оддел за машинско учење на светот. Меѓу основоположниците на одделот е Том Мичел, еден од гигантите на машинското учење.

Андреј беше гостин на последната С(ц)иеста минатата среда, која предизвика голем интерес меѓу членовите на групата, а особено од колегите што се занимаваат со машинско учење.

С(Ц)ИЕСТА СО АНА АЛАЧОВСКА: Спојот на уметноста и технологијата не е научна фантастика

Ана Алачовска заминува од Македонија во 2003 година по завршувањето на студиите по Општа и компаративна книжевност. По студиските престои во Италија и САД, каде што двапати магистрира – еднаш на струката, а вториот пат во областа на комуникациите, заминува за Данска на докторски студии и тука останува веќе 10 години. Во моментов работи како професор на Бизнис-школата во Копнехаген за која вели дека е многу чудна, во најпозитивна смисла на зборот. Ана, која денес се дефинира како социолог, во Бизнис-школата предава заедно со други колеги од областа на хуманистичките науки, а нивни студенти се луѓе кои работат менаџмент во индустрии како музичката, ликовната, филмската, модната...

Целиот овој период таа се занимава со разбирање на креативната работа со која се создаваат уметнички дела, кои освен естетска имаат и економска, социјална и политичка вредност. Нејзино поле на интерес е и улогата на уметноста во бизнис и менаџмент-процесите, како и во развојот на технологијата и технолошкиот менаџмент. Ана беше гостинка на последната С(ц)иеста каде што присутните имаа можност да се запознаат со фантастичниот начин на кој таа ги спојува уметноста и (дигиталните) технологии во своите истражувања.

С(Ц)ИЕСТА СО ВЕСНА БАЧЕВА: Макронапредок во дијагностиката со микрочипови

Весна Бачева е една од добитниците на наградата „Успешни млади“ што претседателот на државата минатата година за првпат ја додели за најдобри млади научници за 2019 година. Весна ја доби наградата за најдобра млада иноваторка со два меѓународни патента, а денес е на пат кон својот четврти. Таа е од Струмица и Македонија ја напуштила по завршувањето на средното образование. Студирала на Федералниот технолошки институт (EPFL) во Лозана и своето образование го продолжила во Швајцарија. Магистерските ѝ се во рамки на Израелскиот научен институт „Технион“, под покровителство на IBM Research, една од 12-те лаборатории на ИБМ фокусирани на истражувачка работа, а во ИБМ во Швајцарија ѝ се и моменталните докторски студии, кои се всушност продолжување на работата на тезата од магистерските.

По образование е микроинженер, мултидисциплинарна струка на граница меѓу машински и електроинженер, при што нејзината работа е фокусирана на микро и наносистеми, односно на чипови со многу мали димензии, кои можат да се користат во медицинската дијагностика.

С(Ц)ИЕСТА СО МАРТИН ПЕТРОВ: На патот кон автономните возила, се фокусираме на возачот

Мартин Петров е електроинженер, по потекло од Кавадарци. Студирал во Франција и завршил мастер-студии на Школата за инженери во Тулуз. Во Тулуз останал и да работи – прво во авиоиндустријата на систем за супервизија на пилоти на авиони, а потоа во автоиндустријата, каде што го интересирал истиот проблем – како системот да детектира кога човекот зад воланот всушност не го вози автомобилот и соодветно да реагира. Откако поминал 10 години во Франција, минатата година се преселил во Франкфурт и моментално работи во „Континентал“.

С(Ц)ИЕСТА СО САШКА ДИМОВА: Без инвестиции нема напредок во образованието

Сашка Димова ја напуштила Македонија веднаш по завршувањето на средното образование. Студирала и магистрирала економски науки во Бугарија, Унгарија и Австрија, а докторирала во областа на пазарот на труд на Универзитетот Архаус во Данска. Денес живее во Англија и работи во „Ранд корпорација“. „Ранд“ е американска непрофитна организација со долга и докажана посветеност на објективно и висококвалитетно истражување поткрепено со ригорозна анализа. Како европска рака, канцеларијата во Кембриџ, која е со стотина вработени, има помал опсег на теми на интерес, но има изградено емпириско разбирање на критични теми од областа на образование, вработување, здравје, внатрешни работи и социјални политики. Сашка е економист и работи во група посветена во подобрувањето на политиките од областа на образованието, здравството и безбедноста.

На последната С(ц)иеста таа ги сподели своите искуства од спроведувањето рандомизирани контролирани испитувања во областа на образованието, како алатки за мерење на ефикасноста на новите програми и исплатливоста на нивното спроведување во англискиот образовен систем. 

С(Ц)ИЕСТА СО МИТКО ВЕТА: Ги автоматизираме анализите на патолозите

Митко Вета е млад научник кој живее и работи во Холандија веќе 11 години. Уште на додипломските и магистерските студии на ЕТФ на УКИМ, работел на анализа на слики и продолжил да истражува во оваа област и на своите докторски студии во Универзитетскиот медицински центар во Утрехт. Тогаш почнува да работи на проект од областа на дигиталната патологија, нешто целосно ново во тоа време. Меѓу неговите ментори е и Макс Фиргевер, еден од пионерите во оваа истражувачка област. На постдокторски Митко заминува во Ајндховен, каде што моментално работи како доцент на Универзитетот. 

С(Ц)ИЕСТА СО НЕНАД СВРЗИКАПА: РНК-вакцините се поедноставни и веројатно затоа се поефикасни

Ненад Сврзикапа е првиот охриѓанец на Оксфорд. Пред него, во Охрид, понуда од овој стар универзитет има добиено единствено Григор Прличев, кој ја одбил. Ненад студирал биологија во САД, магистрирал на Харвард, а денес е на докторски студии на Катедрата за педијатрија на Оксфорд и работи во лабораторијата на професорот Метју Вуд.

Своето искуство го стекнувал во повеќе лаборатории, меѓу кои се и оние на Институтот за рак Дана Фарбер, „Alnylam Pharmaceuticals“, „Wave Life Sciences“, а во текот на изминатите дваесетина години соработувал со многу видни научници, како нобеловецот Крег Мело, Марк Видал, Грег Вердин, Такеши Вада, Алберт-Ласло Барабаси, Цезар Хидалго, Метју Вуд, Томас Робертс... На последната С(ц)иеста со Ненад се разговараше за развивањето генетски лекови кои таргетираат РНК, како siRNA (small interfering RNA) и ASO (antisense oligonucleotides) и за неговите истражувања фокусирани на регулација на протеини (protein upregulation) при ретки генетски болести.

Темата е интересна периодов поради тоа што токму истражувањата за замена на протеини доведоа до новите РНК-вакцини, од кои се очекува да стават крај на кризата со КОВИД-19.

С(Ц)ИЕСТА СО ВИОЛЕТА ИЛИЌ

Минатата година во ноември, во соработка со Канадската платформа за отворена невронаука (CONP) беше организирана С(ц)иеста на којашто гостуваше Виолета Илиќ. Иако нејзината научна кариера на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ ја градела на полето на хемиското инженерство, откако се преселила во САД, се пренасочила на библиотечната наука. 

Од јули 2020 година Илиќ е деканка на Библиотеките на Универзитетот Аделфи и копретседавач со FORCE 11, здружение на библиотекари и научници кои ја трасираат иднината на научното издаваштво.

Повеќе за заклучоците од дискусијата со Виолета Илиќ на линкот: https://conp.ca/nov-4-2020-webinar-with-violeta-ilik/

С(Ц)ИЕСТА СО НИНА ГЕОМЕТРИЕВА: Поважна ми е влијателноста од авторските права

Ако ја изгуглате Нина Геометриева, ќе добиете резултати само за една личност и тоа што ќе го видите, ако имате склоност кон дизајн, во најмала рака ќе ве фасцинира. Ако имате малку повеќе време, можете да поминете часови и часови, да следите линкови од најразлични мрежи и платформи и да читате и гледате нејзини работи.

Нина беше гостинка на последната С(ц)иеста на 10 февруари, каде што се приклучи на Зум од Јапонија и зборуваше за нејзиниот кариерен и дизајнерско-уметнички пат, кој почнал сосема случајно за да ја одведе до Google Maps во Јапонија, каде што работи и живее сега.

С(Ц)ИЕСТА СО КИМЕТ ЈУСУФИ: Привлечен од гравитацијата, вовлечен во црните дупки

Името на Кимет Јусуфи низ медиумите се појави на крајот на минатата година кога претседателот на државата му го врачи новоустановеното признание за успешен млад научник за 2019 година. Биографијата на Кимет е навистина импресивна, особено поради тоа што, додека ја градел својата плодна научна кариера, тој работел со полно работно време како наставник во гимназијата во Гостивар. 

Има еден месец откако Кимет престанал да работи во гимназијата. Сега, кога е целосно посветен на академската дејност како доцент на Тетовскиот универзитет и истражувач по теориска физика, тој учествуваше на првата С(ц)иеста во 2021-ва.

Опис и попис на првата сезона на „С(ц)иеста“

(Пишува: Наташа Атанасова)

Што да се каже за 2020-та? На некои деца некогаш во иднина веројатно ќе им раскажуваме за неа со насмевка во минато свршено време, но денес, сите ние кои ја преживеавме сè уште го имаме нејзиниот продолжен горчлив вкус во устата. Сепак, колку и да ни ги преврти животите наопачки и како мали деца нè натера одново да учиме да одиме низ животот, сега кога заврши, со големо олеснување можеме и да ја пофалиме за по нешто. На пример, јас сакам да ја пофалам затоа што во неа се роди „С(ц)иеста“ и затоа што имав можност да го документирам нејзиниот развој од самите почетоци. 

„С(ц)иеста“ е серијал од научни дискусии, чии  најнови епизоди со научна тематика не се појавуваа на „Нетфликс“, ниту на „Ејч-би-оу“, туку премиерно на Зум-линкот на Никола Стиков, секоја среда, во 17 часот по македонско време.